معرفی کتاب لغت انگلیسی
چرا واژگان (Vocabulary) هستهٔ مهارت زبان است؟
واژگان، ستون فقرات هر زبان است. بدون واژگان کافی حتی ساده‌ترین خواسته‌ها و افکار هم قابل بیان نیست. یادگیری واژگان یعنی افزایش «ابزارهای بیانی» — کلماتی که به کمکشان می‌توانی فکر، سؤال، توضیح، احساس و استدلال‌هایت را منتقل کنی. اهمیت واژگان در چند سطح مشخص است:
ارتباط روزمره و عملی: واژه‌ها برای برقراری ارتباط روزمره (سوال، درخواست، توضیح) لازم‌اند.
خواندن و درک مطلب: شناخت واژگانِ بیشتر باعث می‌شود متون پیچیده‌تر را بفهمی و از منابع علمی و خبری استفاده کنی.
نوشتن و تولید زبان: نوشتن دقیق و منسجم نیازمند دامنهٔ واژگانی وسیع است؛ مخصوصاً برای مقالات آکادمیک یا نامه‌های حرفه‌ای.
شنیدن و مکالمه: واژگان کمک می‌کند هنگام شنیدن سریع‌تر معنی جملات را دریافت و در مکالمه پاسخ مناسب بدهی.
آمادگی آزمون‌ها: بسیاری از آزمون‌ها (IELTS, TOEFL, Cambridge, GRE, etc.) بخش‌هایی دارند که مستقیم یا غیرمستقیم دامنهٔ لغت را می‌سنجند.
اما صرف آموختن فهرست‌وارِ «کلمات + معنی» به ندرت کافی است. زبانِ واقعی یعنی «کلمه در بافت» — کاربرد، هم‌آیندها (collocations)، افعال معین با آن (phrasal verbs)، واژگان هم‌خانواده (word families)، سبک (register) و نحوهٔ تلفظ و استرس جمله‌ای. بنابراین استراتژیِ یادگیریِ مؤثر باید فراتر از حفظ ترجمهٔ تک‌واژه‌ای برود.
بهترین روش‌ها برای یادگیری واژگان — اصول و روش‌شناسی (خلاصهٔ عملی)
در ادامه خلاصه‌ای از روش‌ها و اصولی که پژوهش‌ها و تجربهٔ زبان‌آموزی مؤثر نشان داده‌اند آورده‌ام. ترکیب این روش‌ها بهترین نتیجه را می‌دهد.
1. یادگیری در بافت (Context > Isolated words)
هرگز لغت را تنها با معنی یاد نگیر — جمله، عبارت یا متنِ کوتاه بیاور که آن واژه در آن کاربرد دارد. مثال‌ها، collocations و نمونه‌جملات کمک می‌کنند معانی چندگانه و سبکِ استفاده را بفهمی.
2. تکرار فاصله‌دار (Spaced Repetition — SRS)
سیستم‌های تکرار فاصله‌ای مثل Anki یا هر جدول مرور برنامه‌ریزی‌شده باعث می‌شوند واژگان از حافظهٔ کوتاه‌مدت وارد بلندمدت شوند. روزانه مرور و تکرارِ منظم، کلید حفظ بلندمدت است.
3. بازیابی فعال (Active recall)
به‌جای بازخوانی معنی، معنی را از روی کلمه به یاد آور یا جمله‌ای بساز که آن را به‌کار ببرد. تست‌کردن خود (مثلاً با فلش‌کارت) بسیار مؤثرتر از خواندنِ پی‌درپی است.
4. تمرکز بر Collocations و ساختارها
بعضی کلمات تقریباً همیشه با کلمات خاصی می‌آیند (make a decision, heavy rain). یادگیری هم‌آیندها بسیار مؤثرتر از حفظِ واژگان منفرد است و کمک می‌کند طبیعی‌تر صحبت کنی/بنویسی.
5. دسته‌بندی و Word families
یادگیری ریشه‌ها، پیشوندها و پسوندها (e.g. –able, –tion) و خانوادهٔ کلمه (act, action, active) سرعت یادگیری را بالا می‌برد و به حدس زدن معنی‌های جدید کمک می‌کند.
6. خواندن گسترده و فعال (Extensive & Intensive reading)
خواندن کتاب، مقالات، بلاگ‌ها و اخبار بر مبنای علاقه (extensive) برای مواجهه با لغات واقعی در بافت خیلی مهم است. خواندن دقیق (intensive) برای تحلیل ساختار و collocations در متون پیچیده کاربردی است.
7. استفادهٔ کاربردی: نوشتن و صحبت کردن
واژگانی که فعال (productive) به‌کار می‌بری، در حافظهٔ بلندمدت تثبیت می‌شوند. پس هدف «نوشتن جمله/پاراگراف» یا «گفتن» با استفاده از کلمات جدید باشد.
8. تمرین چندحسی و mnemonics
ترکیب تصویرسازی ذهنی، جملهٔ قوی، ریشهٔ کلمه و تلفظ با تکنیک‌های حافظه (مثلاً قلاب‌سازی تصویری) به یادسپاری کمک می‌کند.
9. اولویت‌بندی بر اساس فرکانس و نیاز
همهٔ کلمات برابر نیستند؛ با تمرکز بر واژگان پرکاربرد و واژگانی که در زمینهٔ تخصصی‌ات لازم داری (مثلاً پزشکی، مهندسی، حقوق) سریع‌تر پیشرفت می‌کنی.
10. منابع و ابزار کمکی
دیکشنری تک‌زبانهٔ ساده (Oxford Learner’s, Longman) برای مثال‌ها و collocations، و دیکشنری تخصصی برای اصطلاحات حوزهٔ کاری بسیار مفید است.
چطور از کتاب‌ها استفاده کنی — یک روشِ کاربردی
قبل از معرفیِ کتاب‌ها چند نکتهٔ عملی در مورد روش استفاده از هر کتاب:
انتخاب کتاب متناسب با سطح: همیشه از کتابی استفاده کن که کمی بالاتر از سطح کنونیِ تو باشد (i+1).
روال روزانهٔ کوچک اما مستمر: روزی 10–20 کلمه جدید + مرور 30–40 کلمهٔ قبلی با SRS.
کار روی هر واحد: بخوان — مثال‌ها را حفظ نکن، اما تحلیل کن — ۵ جمله با کلمات جدید بنویس — حداقل ۱ بار بگو یا ضبط کن — مرور روز بعد.
توجه به Collocations و Phrasal Verbs: برای هر واژه که معرفی می‌شود، حداقل یک collocation یادداشت کن.
آزمون‌گیری هفتگی: هر هفته یک آزمون ۳۰–۴۰ کلمه‌ای بگیر و اشتباهات را دوباره یاد بگیر.
ترکیب کتاب و Input واقعی: بعد از مطالعهٔ هر بخش، مرتبط‌ترین مقالات/پادکست/فیلم کوتاه را پیدا کن و دنبالِ کاربردِ واژگان باش.
معرفی کتاب‌ها — توصیه‌شده و تک‌به‌تک (۲۰ عنوان، به‌همراه توضیح مفصل)
1) English Vocabulary in Use (series: Elementary / Pre-intermediate & Intermediate / Upper-Intermediate / Advanced) — Michael McCarthy & Felicity O’Dell
سطح: از مبتدی تا پیشرفته (هر جلد سطح مشخص دارد)
چرا بخوانیم: یکی از جامع‌ترین و سازمان‌یافته‌ترین مجموعه‌ها برای واژگان است. هر واحد حول چند واژه یا یک موضوع می‌چرخد، توضیحات کاملاً روشن، مثال‌های واقعی و تمرین‌های کنترل فهم دارد.
ساختار: صفحات دو‌رو: سمت چپ معمولاً توضیحات و مثال‌ها؛ سمت راست تمرین‌ها و خلاصه‌ها. این طراحی برای خودآموزی عالی است.
روش استفاده: روزانه یک واحد بخوان — مثال‌ها را بررسی کن — تمرین را حل کن — ۵–۱۰ واژهٔ تازه را وارد Anki کن — بعد از ۲ هفته مرور کلی. برای سطوح متوسط و پیشرفته، روی collocations و register بیشتر تمرکز کن.
ویژگی برجسته: مناسب برای کلاس درس و خودآموز؛ ترتیب موضوعی و مرجع‌پذیر.
2) Oxford Word Skills (Basic / Intermediate / Advanced) — Ruth Gairns & Stuart Redman
سطح: Basic → Advanced
چرا مفید است: رویکرد کاربردی و مهارتی دارد؛ تمرکز زیادی بر collocations، واژگان روزمره و تمرین‌های شفاهی. مناسب کسانی که می‌خواهند کاربردی و مکالمه‌ای واژگان را بیاموزند.
ساختار: هر درس دارای تمرینات متنوع (matching, gap-fill, speaking prompts) و بخش «Remember» برای جمع‌بندی است.
روش استفاده: کلاس محور یا خودخوان؛ هر هفته 2–3 درس با تمرین مکالمه و ثبت collocations در دفترچه.
ویژگی برجسته: تمرکز ویژه بر کاربرد در مکالمه و تمرین‌های فعال.
3) 4000 Essential English Words — Paul Nation
سطح: از مقدماتی تا متوسط/پیشرفته (مجموعه چند جلدی، تدریجی)
چرا بخوانیم: بر اساس فرکانس کلمات طراحی شده؛ یعنی واژگانی که بیشترین کاربرد را در زبان واقعی دارند. این مجموعه برای کسانی که می‌خواهند سرعت همگانی شدنِ واژگان رایج را بالا ببرند عالی است.
ساختار: هر واحد معمولاً شامل کلمات جدید، مثال، collocations و تمرین خواندن/نوشتن است.
روش استفاده: روزانه 5 کلمه جدید + 15 دقیقه خواندن متنی که آن‌ها را به کار می‌برد. ترکیب با SRS تأثیر فوق‌العاده‌ای دارد.
ویژگی برجسته: اولویت‌بندی بر اساس فراوانی؛ انتخاب عالی برای تقویت پایه.
4) Word Power Made Easy — Norman Lewis
سطح: متوسط تا پیشرفته (بسیار مناسب برای بزرگسالان)
چرا مفید است: کلاسیک و بسیار کاربردی؛ رویکرد ریشه‌محور (roots, prefixes, suffixes) دارد و به یادگیری فعال و مدل‌های تمرینی تاکید می‌کند. برای کسانی که می‌خواهند دایرهٔ واژگان آکادمیک و رسمی را افزایش دهند فوق‌العاده است.
ساختار: تمرینات پی‌درپی، تست‌های خودارزیابی و برنامهٔ بازبینی دارد.
روش استفاده: روزی یک بخشِ ریشه‌ای بخوان و تمرین‌ها را انجام بده؛ واژگانِ جدید را در جمله‌های خودت به‌کار ببر.
ویژگی برجسته: تقویت morpheme-knowledge (شناخت اجزای کلمه).
5) English Collocations in Use — Michael McCarthy & Felicity O’Dell
سطح: Intermediate → Advanced
چرا مفید است: collocationها (هم‌آیندها) برای طبیعی صحبت کردن حیاتی‌اند؛ این کتاب دسته‌بندی‌های موضوعی و تمرین‌های کاربردی برای یادگیری هم‌آیندها ارائه می‌کند.
ساختار: هر بخش یک گروه از collocations را معرفی می‌کند (adjective + noun, verb + noun, verb + preposition) و مثال‌های واقعی می‌دهد.
روش استفاده: بعد از یادگیری یک واژهٔ جدید، بخش collocations مرتبط را مرور کن و ۵ ترکیب را در جملات خودت به‌کار ببر.
ویژگی برجسته: افزایش طبیعی‌بودن نوشتار و گفتار.
6) English Phrasal Verbs in Use — Michael McCarthy & Felicity O’Dell
سطح: Intermediate → Advanced
چرا مفید است: phrasal verbs برای زبان‌آموزان غیرنیتیو اغلب سخت و گیج‌کننده‌اند؛ این کتاب به‌صورت موضوعی و قابل‌فهم این افعال را توضیح می‌دهد و تمرینات کاربردی دارد.
ساختار: معرفی افعال، مثال‌ها، تفاوت معنایی و تمرینات؛ مناسب برای کلاس و خودآموز.
روش استفاده: هر هفته 8–10 phrasal verb یاد بگیر و در مکالمه/نوشتار استفاده کن. SRS را حتماً به کار بگیر.
ویژگی برجسته: نمایش معنای‌های دقیق و زمینه‌ایِ phrasal verbs.
7) Vocabulary for IELTS (یا Cambridge Vocabulary for IELTS) — Pauline Cullen
سطح: Intermediate → Advanced (مناسب آزمون آیلتس)
چرا مفید است: اگر هدفِ تو آماده‌سازی برای آزمون آیلتس است، این کتاب واژگان موضوعیِ مورد نیازِ بخش‌های مختلف (Speaking, Writing, Reading, Listening) را فهرست و تمرین می‌کند.
ساختار: تمرین‌های امتحانی، نمونه پاسخ‌ها و فعالیت‌های واژگانی.
روش استفاده: همراه با تمرین‌های رسمی آیلتس کار کن؛ واژگان موضوعی (education, environment, health) را به‌صورت مجموعه‌ای یاد بگیر.
ویژگی برجسته: تطابق مستقیم با نیازهای آزمون IELTS.
8) Academic Vocabulary in Use (Cambridge)
سطح: Upper-intermediate → Advanced — برای دانشجویان و محققان
چرا مفید است: تمرکز بر واژگان آکادمیک و نحوهٔ به‌کارگیری آن‌ها در مقاله‌نویسی، سخنرانی علمی و نگارش گزارش. شامل collocations آکادمیک، واژگان پیوندی و مثال‌های واقعی از متن‌های علمی است.
ساختار: درس‌های موضوعی با تمرینات نوشتاری و فعالیت‌های تحلیل متون.
روش استفاده: هنگام نوشتن مقاله یا نگارش انگیزه‌نامه، بخش‌های مرتبط را مرور کن و واژگان را در جملات تخصصی به‌کار ببر.
ویژگی برجسته: ویژهٔ نیازهای آکادمیک و پژوهشی.
9) Barron’s 1100 Words You Need to Know — Murray Bromberg & Melvin Gordon
سطح: Advanced (C1–C2) — مناسب تقویت واژگان دقیق و پرکاربرد در متون رسمی و آکادمیک
چرا مفید است: این کتاب مجموعهٔ واژگان سطح بالاست به‌همراه تمرین‌های روزانه و متن‌های استفاده‌شده. خیلی از زبان‌آموزان حرفه‌ای و داوطلبان آزمون‌ها آن را توصیه می‌کنند.
ساختار: درس‌های کوتاه روزانه، review tests و مثال‌های idiomatic.
روش استفاده: روزی یک درس را حل کن، مثال‌ها را یادداشت کن و حداقل یک جملهٔ جدید با هر واژه بساز.
ویژگی برجسته: مناسب برای رشد سریع واژگان پیچیده و خواندن متون دشوار.
10) Merriam-Webster’s Vocabulary Builder
سطح: Intermediate → Advanced
چرا مفید است: ساختار ریشه‌محور و تمرینات فشرده دارد؛ منبع قابل اعتماد برای واژگان استاندارد آمریکایی همراه با مثال‌ها و تست‌های خودسنج.
ساختار: واحدها بر اساس ریشه/موضوع و تمرین‌های متنوع.
روش استفاده: ترکیب مطالعهٔ ریشه‌ای با مرور فعال و نوشتن جملات.
ویژگی برجسته: استاندارد آمریکایی و مناسب برای کسانی که می‌خواهند واژگان آکادمیک را تقویت کنند.
11) The Vocabulary Builder Workbook — Chris Lele (یا کتاب‌های مشابه آموزشی)
سطح: Intermediate → Advanced (مناسب برای تقویت واژگان در آزمون‌ها)
چرا مفید است: فرمت کاری و تمرینی دارد؛ مجموعهٔ تمرین‌های تعاملی، تست‌ها و فعالیت‌هایی که واژگان را فعال می‌کنند.
ساختار: فعالیت‌های متنوع، تست‌های بازبینی و نمونه سؤالات امتحانی.
روش استفاده: هفتگی برنامه‌ریزی کن؛ تمرینات را حل کن و واژگانِ مشکل را وارد SRS کن.
ویژگی برجسته: مناسب self-study و تقویت فعال.
12) Practice Makes Perfect: English Vocabulary (series)
سطح: Beginner → Intermediate
چرا مفید است: کتاب‌هایی عملی با تمرین‌های فراوان و پاسخ‌نامهٔ کامل؛ مناسبِ کار روی نکات پایه و تثبیت واژگان در سطوح ابتدایی و متوسط.
ساختار: دروس کوتاه + تمرین‌های کاربردی + پاسخ‌نامه.
روش استفاده: هر جلسه یک درس را تمرین کن و در مکالمه و نوشتار استفاده کن.
ویژگی برجسته: تمرین‌محور و مناسب کلاس‌های مهارتی.
13) Oxford Collocations Dictionary for Students of English
سطح: Intermediate → Advanced
چرا مفید است: در یک مرجعِ تخصصی collocations، می‌توانی ترکیبات درست را جستجو کنی؛ کتاب عالی برای نویسندگان و کسانی که می‌خواهند طبیعی‌تر بنویسند.
ساختار: بخش‌بندی بر اساس کلمات و نشان دادن فعل‌ها/صفت‌ها/حروف اضافهٔ مرسوم.
روش استفاده: هنگام نوشتن مقاله یا ایمیل رسمی حتماً collocation مربوطه را چک کن و نمونه‌جمله را ببین.
ویژگی برجسته: مرجع کاربردی برای نوشتن دقیق.
14) English Idioms in Use — Michael McCarthy & Felicity O’Dell
سطح: Intermediate → Advanced
چرا مفید است: آشنایی با idiomها کمک می‌کند در مکالمه و نوشتار غیررسمی طبیعی‌تر باشی و معنی اصطلاحات رایج را درست درک کنی.
ساختار: توضیح و مثال و تمرین برای هر idiom.
روش استفاده: هر هفته 5–10 idiom یاد بگیر و در جمله‌های خودت استفاده کن؛ دقت کن idiomها اغلب register و context-dependent هستند.
ویژگی برجسته: افزایش نچرالتی در مکالمات غیررسمی.
15) Cambridge Phrasal Verbs Dictionary (یا گزیده‌های مرجع phrasal verbs)
سطح: Intermediate → Advanced
چرا مفید است: مرجعِ جامعِ phrasal verbs با معانی، مثال‌ها و کاربردها — بسیار کاربردی برای فهم و تولید درست.
ساختار: ورودِ phrasal verb → تعریف → مثال → نکات معنایی/متنی.
روش استفاده: هنگام مواجهه با phrasal جدید در متن، آن را در دیکشنری بررسی و مثال‌های بیشتر بساز.
ویژگی برجسته: مرجع مرسوم برای phrasal verbs.
16) Oxford Advanced Learner’s Dictionary (یا سایر دیکشنری‌های زبان‌آموز)
سطح: مناسب همه سطوح (اما به‌ویژه متوسط به بالا)
چرا مفید است: دیکشنری تک‌زبانهٔ مختص زبان‌آموزان با مثال‌ها، collocations و نکات usage؛ بهترین ابزار برای فهم دقیق معانی و مثال‌های واقعی.
ساختار: مدخل‌ها با تعریف ساده، مثال، collocations و تلفظ.
روش استفاده: هنگام یادگیری واژه جدید، همیشه مدخل دیکشنری را بررسی کن؛ از بخش «usage» و «example sentences» برای یادگیری in-context استفاده کن.
ویژگی برجسته: استاندارد و دقیق؛ توصیه می‌کنم یک دیکشنری تک‌زبانهٔ خوب داشته باشی.
دانلود مجموعه کتاب
17) Learning Vocabulary in Another Language — I.S.P. Nation
سطح: کتاب روش‌شناسی — مناسب معلم‌ها و زبان‌آموزان علاقه‌مند به روش‌شناسی
چرا مفید است: اگر می‌خواهی عمیق‌تر بفهمی واژگان چگونه یاد گرفته می‌شود و چه روش‌هایی اثربخش است، این کتاب پژوهشی-کاربردی را بخوان. حاوی راهنمایی‌های عملی برای تهیهٔ برنامهٔ واژگانی و مدیریت یادگیری است.
ساختار: ترکیبی از تئوری و پیشنهادات عملی.
روش استفاده: برای طراحی برنامهٔ شخصی‌سازی‌شده و انتخاب کتاب‌ها/متدها از آن کمک بگیر.
ویژگی برجسته: پشتوانهٔ علمی برای استراتژی‌های یادگیری.
18) Vocabulary in Language Teaching — Norbert Schmitt
سطح: روش‌شناسی (مناسب مدرسان و زبان‌آموزان پژوهشگر)
چرا مفید است: مروری بر نظریه‌ها و روش‌های تدریس واژگان؛ برای کسانی که می‌خواهند برنامهٔ آموزشی حرفه‌ای طراحی کنند یا علت اثربخشی روش‌ها را بدانند.
ساختار: فصل‌های نظری و کاربردی.
روش استفاده: به‌عنوان مرجع و برای آگاهی عمیق از نظریهٔ واژگانی.
ویژگی برجسته: کتاب مرجع در حوزهٔ واژگان.
19) The Lexical Approach — Michael Lewis
سطح: نظری-پداگوژیک (برای اساتید و طراحان دوره)
چرا مفید است: معرفی رویکردی که «واژگان» را به‌عنوان هستهٔ آموزش زبان می‌بیند؛ برای طراحی فعالیت‌های مبتنی بر chunks و lexical phrases بسیار مؤثر است.
ساختار: نظریه و نمونه‌های کلاس.
روش استفاده: آموزگاران می‌توانند تکنیک‌ها را در برنامهٔ درسی به کار برند.
ویژگی برجسته: تغییر پارادایم آموزشی از دستور به واژگان.
20) English Vocabulary Organiser (یا کتاب‌های سازمان‌دهندهٔ واژگان موضوعی)
سطح: Beginner → Intermediate
چرا مفید است: کتاب‌هایی با سازمان موضوعی (topics) که به‌ویژه برای کسانی که می‌خواهند لغات را بر اساس موضوع یاد بگیرند مناسب‌اند (e.g. travel, education, health).
ساختار: فهرست موضوعی، collocations، مثال و تمرین.
روش استفاده: ترکیبِ مطالعهٔ موضوعی با خواندن و گوش دادن مرتبط در همان حوزه.
ویژگی برجسته: مناسبِ کسانی که خواهان یادگیری موضوع‌محورِ لغات هستند.
توصیهٔ نهایی — ترکیب و مسیر پیشنهادی برای سطوح مختلف
سطح مبتدی → متوسط (A1–B1): با Oxford Word Skills و English Vocabulary in Use (Elementary / Pre-intermediate) شروع کن؛ روزی 10–15 کلمه و تمرین‌های speaking.
سطح متوسط → بالا (B1–B2): از 4000 Essential English Words و English Collocations in Use و Phrasal Verbs in Use استفاده کن؛ ترکیب با خواندن گسترده/داستان‌ها.
سطح پیشرفته (C1–C2): Word Power Made Easy, Barron’s 1100 Words, Merriam-Webster’s Vocabulary Builder, Academic Vocabulary in Use؛ تمرکز بر دقت، register و نوشتن آکادمیک.
معلمان و پژوهشگرها: Learning Vocabulary in Another Language, Vocabulary in Language Teaching, The Lexical Approach برای طراحی دوره و فهم نظریه.
برنامهٔ نمونهٔ ۱۲ هفته‌ای (طوری که نتیجه بده) — نمونه سریع
(روزانه حدود 40–60 دقیقه)
روزانه: 20 واژهٔ جدید (10 بازخوانی)، 15 دقیقه مرور SRS، 15 دقیقه خواندن متن مرتبط.
هفته‌ای: یک نوشتهٔ 200–300 کلمه که حداقل 10 واژهٔ جدید را به‌کار می‌برد؛ بررسی توسط معلم یا هم‌کلاسی.
ماهانه: آزمون خلاصهٔ 100 واژه + تحلیل اشتباهات.
ترکیب کتاب: 3 روز از English Vocabulary in Use / 2 روز collocations / 2 روز خواندن گسترده و نوشتن.
نکات پایانی و هشدارها
«حفظِ صرف» بی‌اثر است؛ همیشه واژه را فعال کن (نوشتن/گفتن).
کیفیت بهتر از کمیت است: 20 کلمهٔ کاملاً تثبیت‌شده بهتر از 100 کلمهٔ فراموش‌شدنی است.
صبر کن: روند تثبیت واژگان زمان‌بر است؛ تکرار و استفادهٔ فعال کلید اصلی است.
ترکیب منابع: هیچ کتابِ واحدِ جادویی وجود ندارد — ترکیبِ یک مرجع ساختاری (مثل English Vocabulary in Use) با منابع collocation/phrasal و reading بهترین مسیر است.
اگر آزمونِ خاصی مدنظرت است (IELTS/TOEFL/GRE)، حتماً منابع مخصوص آزمون را هم وارد برنامه کن.
- ۰۴/۰۷/۱۱